Võ cổ truyền Việt Nam là những môn phái võ được lưu truyền trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc Việt Nam, được người Việt Nam sáng tạo và nuôi dưỡng qua nhiều thế hệ, tạo thành một kho tàng chiêu thức, thế trận và động tác. Bài viết dưới đây, blogthethao.edu.vn sẽ giúp các bạn biết thêm nhiều thông tin về võ cổ truyền Việt Nam. Xin mời các bạn hãy cùng tham khảo!
1. Võ cổ truyền Việt Nam là gì?
Võ cổ truyền Việt Nam là các môn phái võ được lưu truyền trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc Việt Nam. Nó luôn được sáng tạo và phát triển bởi các võ sư Việt Nam qua nhiều thế hệ, dần dần bồi đắp nên một kho tàng võ học Việt Nam.
Cho đến nay, chưa ai khẳng định chắc chắn võ cổ truyền được hình thành từ khi nào. Biết rằng võ cổ truyền Việt Nam bắt đầu hình thành khi xảy ra những biến cố trong lịch sử dân tộc: bảo vệ dân làng khỏi thú dữ, bảo vệ đất nước khỏi giặc ngoại xâm,…
1.1. Lịch sử phát triển võ cổ truyền Việt Nam
Từ hiểm họa mất nước, đó là những thử thách đầy cam go, nguồn gốc võ thuật cổ truyền Việt Nam hình thành theo thời gian của lịch sử và bắt đầu phát triển. Nhờ sự gìn giữ mà võ thuật cổ truyền Việt Nam đã được bảo tồn cho đến ngày nay.
Lịch sử võ cổ truyền cũng đầy thăng trầm như lịch sử dân tộc. Từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19, võ thuật Việt Nam được chia thành 2 hình thức rõ rệt: hoạt động quần chúng và nhân sự cung đình.
Từ cuối thế kỷ 19 đến năm 1979, có lẽ đây là khoảng thời gian khó khăn và thử thách nhất đối với võ thuật Việt Nam. Nhà nước có thẩm quyền cấm tập võ cổ truyền. Vì lo sợ rằng dạy võ sẽ tạo cơ hội phản động, gây mất ổn định chính trị. Đầu thế kỷ 20, đất nước bắt đầu hội nhập mạnh mẽ, từ đây, các môn võ từ nước ngoài du nhập vào Việt Nam: quyền anh, judo, karate,…
Thời điểm đó, nguy cơ mai một của võ Việt là rất cao. Tuy nhiên, với trách nhiệm bảo vệ tổ quốc và tinh thần hiệp sĩ Việt Nam. Nhà nước ta cùng với các võ sư hàng đầu thành lập Liên đoàn võ thuật cổ truyền Việt Nam.
1.2. Đặc điểm võ cổ truyền Việt Nam
Võ cổ truyền Việt Nam có những nét riêng biệt, khó nhầm lẫn với các môn phái, võ phái du nhập. Cụ thể như sau:
- Võ thuật cổ truyền Việt Nam dùng để bảo vệ nhà cửa, làng xóm trước sự quấy phá của động vật hoang dã.
- Võ thuật cổ truyền Việt Nam thông thường là võ trận, được sử dụng trong các trận mạc, dàn binh bố trận trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm.
- Võ cổ truyền Việt Nam có tính thực chiến, khả năng ứng dụng cao và linh hoạt.
- Các bài quyền đều có lời giới thiệu bằng thơ.
1.3. Ý nghĩa võ cổ truyền Việt Nam
Từ “cổ truyền” trong Võ thuật cổ truyền Việt Nam đại diện cho tính lịch sử, sự gắn bó giữa hiện đại và quá khứ luôn cùng tồn tại và không bao giờ biến mất.
- Võ thuật cổ truyền Việt Nam thể hiện ý chí sắt đá, mạnh mẽ, vì nước quên thân của con cháu vua Hùng.
- Hướng người học võ đến chân – thiện – mỹ, giúp hoàn thiện bản thân cả về trí lực và tinh thần luôn ổn định nhất.
- Lưu giữ và phát triển cội nguồn, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, nhớ đến công sức, xương máu của ông cha ta dày công xây dựng.
- Là minh chứng sống vẫn còn tồn tại đến ngày nay lưu giữ những tinh hoa võ thuật mà ông cha ta để lại.
- Thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc từ thời còn sơ khai và đây là nét đẹp của nền văn hoá lâu đời.
1.4. Liên đoàn võ thuật cổ truyền Việt Nam
Xét đề nghị của Ban vận động và ý kiến của Bộ Văn hóa Thông tin và Thể thao về việc thành lập Liên đoàn Võ thuật Việt Nam ngày 19/8/1991. Thay mặt Hội đồng Bộ trưởng nước CHXHCN Việt Nam, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Khánh đã ký sắc lệnh thành lập Liên đoàn Võ thuật Việt Nam.
Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam với vai trò tìm kiếm và tuyển chọn các võ sư, chuyên gia võ thuật để luyện tập và thi đấu trên đấu trường quốc tế. Đồng thời, thường xuyên tổ chức các hội thi, hội diễn liên quan đến võ cổ truyền, để đời sau luôn ghi nhớ về võ học của nước nhà.
⇒ Mời bạn tham khảo: Muay Thai là gì và hướng dẫn tập Muay Thai
2. Võ cổ truyền VN có bao nhiêu đai?
Theo quy định trang phục võ cổ truyền Việt Nam, có tất cả 18 cấp đai khác nhau. Các cấp đai võ cổ truyền được sắp xếp dựa trên các cấp khác nhau tương ứng với từng màu đai từ thấp đến cao: đen, xanh, vàng, trắng. Võ thuật cổ truyền Việt Nam được chia làm 18 cấp và 6 bậc bao gồm:
- Học viên: từ cấp 1 đến cấp 8.
- Hướng dẫn viên: từ cấp 9 đến cấp 11.
- Huấn luyện viên sơ cấp: từ cấp 12 đến cấp 14.
- Huấn luyện viên trung cấp: từ cấp 15 đến cấp 16 (lứa tuổi từ 20 trở lên).
- Huấn luyện viên cao cấp: cấp 17 (lứa tuổi từ 25 trở lên).
- Võ sư: cấp 18 (lứa tuổi 27 trở lên).
Hệ thống đai võ cổ truyền được quy định cụ thể như sau:
| Bậc học | Cấp | Màu đai |
| Học viên | 1 | Đai đen |
| 2 | Đai đen 1 vạch xanh | |
| 3 | Đai đen 2 vạch xanh | |
| 4 | Đai đen 3 vạch xanh | |
| 5 | Đai xanh | |
| 6 | Đai xanh 1 vạch đỏ | |
| 7 | Đai xanh 2 vạch đỏ | |
| 8 | Đai xanh 3 vạch đỏ | |
| Hướng dẫn viên | 9 | Đai đỏ |
| 10 | Đai đỏ 1 vạch vàng | |
| 11 | Đai đỏ 2 vạch vàng | |
| Huấn luyện viên sơ cấp | 12 | Đai vàng |
| 13 | Đai vàng 1 vạch trắng | |
| 14 | Đai vàng 2 vạch trắng | |
| Huấn luyện viên trung cấp | 15 | Đai vàng 3 vạch trắng |
| 16 | Đai vàng 4 vạch trắng | |
| Huấn luyện viên cao cấp | 17 | Đai trắng |
| Võ sư | 18 | Đai trắng có tua |
⇒ Mời bạn tham khảo: Taekwondo là gì? Taekwondo có mấy đai?
3. Các môn phái võ thuật cổ truyền Việt Nam
Học võ để đảm bảo an toàn tính mạng cho cá nhân và những người xung quanh là bí quyết được nhiều người tìm hiểu và học hỏi. Võ cổ truyền Việt Nam có rất nhiều hệ phái khác nhau rất dễ thực hiện và ai cũng có thể tập được.
Theo các chuyên gia, võ cổ truyền Việt Nam bao gồm 5 môn phái:
3.1. Nhóm Bắc Hà (miền Bắc)
Các môn phái võ thuật Bắc Hà ban đầu phát triển ở miền Bắc Việt Nam, nhưng đã lan rộng ra các vùng khác của đất nước. Các môn võ cổ truyền Việt Nam của nhóm Bắc Hà bao gồm:
- Thiên Môn Đạo: Xuất phát từ Chương Mỹ, Hà Nội và có lịch sử lâu đời trong làng võ cổ truyền Việt Nam.
- Vật Liễu Đôi: Đấu vật có truyền thống lâu đời và rất phổ biến ở miền Bắc Việt Nam. Nhiều làng tổ chức đấu vật trong các lễ hội mùa xuân. Hội vật Liễu Đôi được tổ chức hàng năm tại làng Liễu Đôi, xã Liêm Túc, huyện Thanh Liêm, Hà Nam.
- Nhất Nam: có lịch sử lâu đời trong các võ phái cổ truyền Việt Nam, có khởi nguồn từ Thanh Hóa, Nghệ An.
- Nam Hồng Sơn: do võ sư Nguyễn Văn Tố sáng lập trên cơ sở chương trình huấn luyện võ cổ truyền dân tộc triều Nguyễn, và mượn một số chiêu thức của võ thuật Trung Hoa.
- Hoa Quyền: do võ sư Hoàng Văn Thọ đã khuất sáng lập trên cơ sở võ học của chính ông và các kỹ thuật được thầy người Hoa truyền dạy.
- Việt Võ đạo (Vovinam): Là môn võ do võ sư Nguyễn Lộc sáng lập năm 1938. Đây là hệ thống pha trộn giữa võ thuật gia truyền, võ thuật Việt Nam và các môn phái võ thuật khác như Judo, Karate. Nó dựa trên các kỹ thuật phản đòn ngang đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
3.2. Nhóm Bình Định (miền Trung)
Bình Định là vùng đất từng thuộc vương quốc Chămpa với truyền thống võ học lâu đời, đây cũng là cái nôi của võ học gắn liền với triều đại Tây Sơn ở miền Trung. Vào thế kỷ 18, một số võ sư nổi tiếng từ miền Bắc Việt Nam và Trung Quốc đã di chuyển đến khu vực này và truyền dạy võ thuật cho người dân địa phương.
Từ thời Tây Sơn đến nay, đoàn Bình Định bao gồm nhiều võ phái Bình Định và các phủ như Roi Thuận Truyền, An Thái, An Vinh, và các loại hình võ thuật gia tộc, dòng họ. Sơn Nhạn, Thanh Long võ đạo, Bình Định Sa Long Cương, Bình Định võ công, Tân Sơn Bạch Long, Tây Sơn Thiếu Lâm, Bình Định Gia, Tiên Long Quyền Đạo…
3.3. Nhóm Nam Bộ (miền Nam)
Các môn phái Nam Bộ nổi lên cùng với quá trình khai khẩn, lập nghiệp của người Việt vào thế kỷ 18 – 19. Sau khi dừng chân ở Nam Trung bộ, các chúa Nguyễn tiếp tục mở mang bờ cõi vào Nam và cho di dân từ Quảng Nam vào Đà Nẵng, Quy Nhơn, để khai khẩn vùng đất cằn cỗi ở đồng bằng sông Cửu Long.
3.4. Các môn phái có nguồn gốc từ Trung Hoa
Những thay đổi và ảnh hưởng lâu dài từ Trung Quốc trong suốt chiều dài lịch sử đều do các võ sư Trung Quốc sáng tạo ra hoặc các môn phái võ thuật trong các võ đường Việt Nam giảng dạy. Tất cả các trường dạy tiếng Hoa hiện nay ở Việt Nam đều có một điểm chung là đã được sửa đổi ít nhiều để phù hợp với nhu cầu thể chất và văn hóa của người Việt Nam.
Danh sách chưa đầy đủ các môn phái gốc Hoa ở Việt Nam gồm có: Bắc Mã Sơn, Lâm Sơn Động, Phật Gia Quyền, Không Động, Vịnh Xuân Quyền, Thiếu Sơn Phật Gia, Thiếu Lâm Long Phi, Thiếu Lâm Quyền. Lam Bắc Truyền Thiên Mục Sơn. ..
3.5. Võ thuật Việt Nam ở nước ngoài
Theo bước chân của người Việt Nam trên khắp thế giới, nhiều kỹ thuật võ thuật của Việt Nam đã du nhập ra nước ngoài, đặc biệt là các nước Châu Âu, Mỹ, Canada. Có 22 môn phái võ thuật tại Pháp có nguồn gốc từ Võ Việt Nam, và có tới 30.000 môn sinh được đào tạo.
Một số võ phái tại Pháp được coi là “cái nôi của võ thuật Việt Nam tại nước ngoài” như: Cửu Long võ đạo, Võ trận Đại Việt, Nam Hổ Quyền, Phái Trung Hòa…
4. Tự học võ cổ truyền Việt Nam có hiệu quả không?
Nước ta đang trong thời kỳ hội nhập, nên võ cổ truyền Việt Nam đã “có mặt” ở nhiều nước trên thế giới, thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, các chuyến thăm và du ngoạn giữa các nhà ngoại giao… Bên cạnh đó, Nhà nước ta thường xuyên cử các đoàn võ cổ truyền Việt Nam sang các nước để tăng cường quan hệ, giao lưu, học hỏi.
Hiện nay, môn võ cổ truyền Việt Nam đã được Bộ Giáo dục sáp nhập để đưa bộ môn này vào giảng dạy ở các cấp học. Các lớp võ cổ truyền do võ sư trực tiếp giảng dạy thu hút đông đảo học viên tham gia để nâng cao sức khỏe và bảo vệ bản thân.
Thông thường, bạn cần tuân thủ quy trình do các chuyên gia võ thuật vạch ra để có thể luyện tập các bài quyền Việt tại nhà một cách hiệu quả. Các bước học võ thuật cổ truyền Việt Nam:
- Võ sư sẽ giới thiệu về kỹ thuật và thực hiện các động tác thị phạm toàn diện cho các môn sinh.
- Phân tích kỹ thuật chi tiết và đầy đủ.
- Hướng dẫn các bước tập luyện các kỹ thuật võ cổ truyền Việt Nam tại nhà.
- Kiểm tra một số sai lầm thường mắc phải và cách sửa lỗi sau khi thực hiện kỹ thuật.
- Thực hiện các động tác kỹ thuật đã đề cập ở trên, và áp dụng chúng trong trận đấu.
Trên đây là bài viết của blogthethao.edu.vn về võ cổ truyền Việt Nam. Đây là một đặc điểm văn hóa riêng biệt của nhân dân Việt Nam, được các thế hệ gìn giữ và lưu truyền qua hàng nghìn năm nay. Nếu các bạn có hứng thú thì có thể tìm cho mình một huấn luyện viên riêng, hoặc đến trung tâm để được hướng dẫn tập luyện hiệu quả nhất nhé.
