PTSD là bệnh rối loạn căng thẳng khiến người bệnh cảm thấy lo âu sau khi trải qua tai nạn hoặc một sự kiện gây chấn động tâm lý. Đây là căn bệnh làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người mắc khá nhiều. Bài viết dưới đây blogthethao.edu.vn sẽ giúp bạn hiểu rõ thêm về PTSD và cách điều trị căn bệnh này nếu lỡ mắc phải!
1. PTSD – Rối loạn stress sau sang chấn
1.1. PTSD là gì?
PTSD là gì? PTSD là từ viết tắt của post-traumatic stress, có nghĩa là rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc sang chấn. Hầu hết những bệnh nhân đã trải qua một loạt các sự kiện mang tính bước ngoặt như tai nạn, bị mất đi người thân, … đều có những phản ứng như sốc, tức giận, sợ hãi hoặc đôi khi là cảm giác tội lỗi.
Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của người bệnh, dẫn đến những hành vi vô cùng nguy hiểm như xâm hại thân thể, xâm hại tình dục, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Đối với một số người, PTSD có thể kết thúc sớm và không còn bất kỳ triệu chứng nào, nhưng đối với những người khác, bệnh dai dẳng và không thể chữa khỏi hoàn toàn.
1.2. Nguyên nhân mắc PTSD
Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) được biết đến sau khi bệnh nhân phải trải qua những đau buồn nhất định và tác động sâu sắc đến tâm lý của người bệnh. Các loại sự kiện có khả năng gây ra PTSD là:
- Tai nạn nghiêm trọng.
- Thiên tai như cháy rừng, lũ lụt và động đất.
- Sống trong vùng chiến sự, là người lính hoặc nạn nhân của chiến tranh.
- Bị tấn công tình dục hoặc đe dọa tấn công tình dục.
- Bị tấn công thể lý nghiêm trọng.
- Thấy người khác bị thương hay bị giết.
Trong các cuộc chiến tranh, những người lính thường bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương sau khi họ xuất viện do tâm lý chịu áp lực quá lớn khi họ phải chứng kiến sự tàn khốc của chiến tranh. Nhưng giờ đây, căn bệnh PTSD này không còn chỉ xuất hiện trong thời chiến, mà còn xuất hiện ở nhiều khía cạnh khác của cuộc sống chẳng hạn như lũ lụt, động đất, thiên tai và các sự kiện nguy hiểm khác, và thậm chí do ảnh hưởng của gia đình gây ra.
Ngoài ra, bệnh nhân PTSD còn có những lý do khác, chẳng hạn như yếu tố di truyền trong sức khỏe tâm thần, cách não phản ứng với căng thẳng khi kiểm soát tín hiệu, hoặc tính khí của người bị mắc bệnh.
1.3. Tỷ lệ người mắc bệnh PTSD ở nữ giới cao hơn nam giới
Sở dĩ có điều này là do phụ nữ phải trải qua quá trình tiền mãn kinh, sinh nở,… làm tăng nguy cơ mắc PTSD. Có nhiều phụ nữ phải gánh vác những công việc gia đình, công việc nên dễ dẫn đến những căng thẳng không đáng có. , hoặc nghiêm trọng hơn, các biến cố sau sinh cũng là một trong những nguyên nhân gây ra PTSD.
Ở nam giới, tỷ lệ thấp hơn vì họ ít tiếp xúc với các công việc chăm sóc nêu trên và thường vẫn có thời gian gặp gỡ bạn bè, dành thời gian cho bản thân để giải trí, đi chơi,… kể cả sau khi kết hôn.
2. Biểu hiện của người mắc chứng PTSD
Một số người mắc bệnh PTSD có thể sẽ không có triệu chứng rõ rệt và tự khỏi. Tuy nhiên có nhiều trường hợp bệnh nhân sẽ gặp phải các triệu chứng bệnh như sau
2.1. Sự tái trải nghiệm lại ký ức
Khi một người bị PTSD, họ thường bị ảo giác, ác mộng và hồi tưởng về những sự kiện đau buồn kèm và điều này lặp đi lặp lại để giày vò tinh thần của họ trong thời gian dài
- Họ thường có những giấc mơ hoặc ký ức đau đớn về sự kiện.
- Hành vi hoặc cảm giác như sự kiện thực sự đã xảy ra một lần nữa.
- Phản ứng phân ly khỏi thực tế hoặc mất ý thức về mọi thứ xung quanh trong thời điểm hiện tại.
- Trải nghiệm những cảm xúc mãnh liệt khi nhớ lại sự kiện (tim đập nhanh, đổ mồ hôi, khó thở, ngất xỉu, mất kiểm soát).
2.2. Không muốn nhắc về sự kiện sang chấn
Những người mắc chứng PTSD này thường có xu hướng rút lui khỏi các mối quan hệ gia đình hoặc xã hội vì họ ngại đến những nơi hoặc gặp gỡ những người sẽ nhắc nhở họ về sự kiện đau buồn, đôi khi bằng lời nói và tất cả các tình huống hàng ngày.
2.3. Suy nghĩ trở nên tiêu cực
Người bệnh thường sẽ có những hành động xa lánh những người xung quanh. Đối với trẻ nhỏ, bệnh PTSD còn gây nguy cơ chậm phát triển những kỹ năng cơ bản như vệ sinh cá nhân, hay ngôn ngữ và hành động.
Sau đây là một số triệu chứng cơ bản thường thấy ở biểu hiện này
- Khó có thể nhớ lại phần quan trọng của sang chấn.
- Cảm thấy mất cảm giác hoặc thờ ơ với các hoạt động xã hội hoặc mọi thứ xung quanh.
- Suy nghĩ tiêu cực trong mọi việc, đặc biệt là về tương lai.
2.4. Bồn chồn lo lắng và cảnh giác hơn
Khi phải mặt với tình huống nào đó trong cuộc sống, người bị PTSD thường nhạy cảm và có những suy nghĩ tiêu cực.
- Khó ngủ bao gồm khó vào giấc hoặc khó ngủ sâu.
- Cáu gắt và bộc phát cơn giận.
- Khó tập trung.
- Cảm thấy dễ giật mình.
- Tăng cảnh giác với xung quanh.
- Biểu hiện khác của cơ thể như tăng huyết áp, thở nhanh, buồn nôn và tiêu chảy.
3. Phương pháp điều trị bệnh PTSD
Nếu bất kỳ triệu chứng PTSD nào ở trên xảy ra trong vòng một tháng sau khi xảy ra biến cố, bạn nên đến gặp bác sĩ để xem xét tình hình sức khỏe của mình. Không có xét nghiệm nào có thể giúp chẩn đoán tình trạng bệnh.
Nếu các triệu chứng trên kéo dài mà bạn không xác định được bệnh thì bạn có thể đến gặp bác sĩ chuyên khoa tâm thần để chẩn đoán và điều trị bệnh tâm thần để được đánh giá.
3.1. Dùng thuốc để điều trị
Một trong những loại thuốc giúp làm giảm các triệu chứng trầm cảm và lo lắng là thuốc chống trầm cảm. Ngoài ra, loại thuốc này còn giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và sự tập trung, đồng thời giúp bạn kiểm soát tốt hơn các biểu hiện của chứng lo âu.
3.2. Tâm lý trị liệu để điều trị
Các liệu pháp trị liệu rối loạn stress sau sang chấn thường được thường được sử dụng đều được phát triển trên lý thuyết nhận thức hành vi . Điều này có thể xảy ra thông qua việc nói về sang chấn của bạn hay nhận diện và chấp nhận về nơi nỗi sợ của bạn bắt đầu.
Trị liệu PTSD có ba mục tiêu chính
- Cải thiện triệu chứng của bạn.
- Xây dựng các kỹ năng ứng phó với stress và đương đầu sang chấn.
- Khôi phục lòng tự trọng (self-esteem).
Liệu pháp tiếp xúc kéo dài (PE – Prolonged Exposure)
Liệu pháp PE được coi là một điều trị hiệu quả cho rối loạn stress sau sang chấn. Quy trình bao gồm việc bệnh nhân nói về chấn thương của bản thân với một nhà trị liệu. Và từng bước giúp bệnh nhân lập lại với những suy nghĩ, cảm xúc, ký ức và vấn đề mà người bị chấn thương mà bệnh nhân đã và đang tránh né kể từ khi gặp sự kiện chấn thương. Và khi chúng ta gặp phải những yếu tố bên ngoài đó, não bộ sẽ hoạt hoá những kí ức về chấn thương.
Mục tiêu của liệu pháp PE là giúp bệnh nhân từng bước tiếp xúc lại với những trải nghiệm mà họ tránh né từ khi chấn thương xảy ra.
Liệu pháp giải mẫn cảm chuyển động mắt và tái xử lý thông tin (CPT – Cognitive Processing Therapy)
Đây là liệu pháp được khởi xướng bởi nhà tâm lý học người Mỹ Francine Shapiro và được thực nghiệm trên các bệnh nhân và phát hiện có tính hiệu quả, đặc biệt là những bệnh nhân mắc rối loạn stress sau sang chấn. Trong liệu pháp này, các chuyển động mắt «giải phóng» các thông tin chấn thương và kích hoạt lại hệ thống chữa lành tự nhiên của vỏ não. Quy trình giúp bệnh nhân hiểu và kích hoạt cơ chế tự chữa lành chấn thương của bản thân.
Nó liên quan đến việc kêu gọi lại những ký ức chấn thương trong tâm trí của bệnh nhân, đồng thời chú ý đến chuyển động tới lui những ngón tay của nhà trị liệu, âm thanh và ánh sáng xung quanh.
4. Cách phòng tránh bệnh PTSD
Khi một thành viên trong gia đình đang phải đối mặt với những tình huống nghiêm trọng trong cuộc sống, cũng như một người bạn hoặc người thân yêu của họ đã trải qua một sự kiện rất nghiêm trọng, tốt nhất là hãy nói chuyện với họ một cách thoải mái. Ngoài ra, nếu bạn có dấu hiệu của PTSD, bạn có thể đến gặp bác sĩ tâm thần nếu cần thiết để được điều trị ngắn gọn, ngăn ngừa bệnh và điều trị ngay lập tức.
4.1. Chế độ sinh hoạt phù hợp
- Làm theo hướng dẫn của bác sĩ: Nếu kiên nhẫn làm theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, bạn có thể cải thiện tình trạng PTSD của mình tốt hơn.
- Thay đổi nhận thức về bản thân ở bệnh nhân PTSD: Bệnh nhân nên tự đánh giá để hiểu cảm giác mà họ đang trải qua để có thể chuẩn bị tốt hơn cho các bước tiếp theo trong điều trị
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục cải thiện sức khỏe tinh thần và sức khỏe với các bài tập đơn giản mà bạn có thể thực hiện ở nhà hoặc bạn có thể thay bằng việc chạy bộ hoặc đạp xe, ngoài ra khi tập thể dục, cơ thể sẽ tiết ra hormone serotonin giúp cơ thể ngủ ngon
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần nghỉ ngơi ít nhất 8 tiếng mỗi ngày để đảm bảo sức khỏe và cải thiện tâm trọng của bạn một cách tối ưu
4.2. Những thực phẩm tốt cho não bộ giúp cải thiện tình trạng bệnh PTSD
- Việt quất: với hàm lượng axit gallic cao chứa trong quả việt quất sẽ giúp giải tỏa căng thẳng cho não bộ, ngoài ra, quả việt quất còn giàu chất chống oxy hóa giúp các tế bào não chống lại độc tố, phòng ngừa bệnh PTSD hiệu quả.
- Bơ: quả bơ có công dụng cải thiện sức khỏe, mạch máu giúp máu có thể lưu thông đến não một cách dễ dàng hơn, nhờ đó sẽ giảm thiểu tình trạng bệnh PTSD
- Rau cải: trong rau cải chứa hàm lượng chất xơ và vitamin cao giúp chống lại suy giảm nhận thức cho não bộ, và ngăn ngừa tình trạng mất trí nhớ cho người bệnh.
- Cá hồi: những loại axit béo có lợi trong cá hồi như omega-3 sẽ giúp cải thiện sức khỏe của não bộ rất nhiều, hỗ trợ cho não của bạn làm việc trơn tru và giảm căng thẳng hiệu quả.
- Hạt óc chó: đây là loại hạt giúp máu lưu thông tốt đến não, từ đó lượng oxy được phân phối lên não hiệu quả hơn, ngoài ra hạt óc chó cũng giúp cải thiện tinh thần tỉnh táo và sảng khoái cho não bộ.
- Socola đen: dùng socola đen giúp duy trì sự nhạy bén của tinh thần, khiến cho tinh thần minh mẫn hơn.
- Lòng đỏ trứng: trong thành phần của lòng đỏ trứng chứa acetylcholine là chất giúp dẫn truyền thần kinh duy trì trí nhớ và giúp các tế bào não truyền đạt tốt hơn.
- Củ cải đường: đây là loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa giúp loại bỏ các độc tố trong máu, và còn làm tăng lượng máu lưu thông đến não, cải thiện tinh và giảm đau hiệu quả.
Bài viết trên đây blogthethao.edu.vn đã giới thiệu cho bạn những thông tin cơ bản về căn bệnh PTSD, nguyên nhân và cách điều trị của nó. Cách đơn giản nhất để thoát khỏi căn bệnh này là tập thể dục điều độ, kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và thói quen sinh hoạt hợp lý, điều này cũng giúp cho cơ thể bạn khỏe mạnh cả về sức khỏe lẫn tinh thần. Cảm ơn các bạn đã quan tâm theo dõi bài viết !
